काठमाडौँ उपत्यकाको फोहोर व्यवस्थापन दीर्घकालीन र जटिल समस्या बनिरहेको छ। दैनिक १,२०० मेट्रिक टनभन्दा बढी फोहोर उत्पादन हुने उपत्यकामा यसको प्रभावकारी व्यवस्थापनको अभावले वातावरणीय, सामाजिक, र स्वास्थ्यसम्बन्धी समस्याहरू निम्त्याएको छ। उपत्यकाबाट संकलित फोहोर मुख्यतः नुवाकोटको सिसडोल र बञ्चरेडाँडामा विसर्जन गरिन्छ, जहाँका स्थानीय बासिन्दाहरूले वातावरणीय प्रदूषण, दुर्गन्ध, र स्वास्थ्य समस्याहरूको सामना गरिरहेका छन्।
फोहोर व्यवस्थापनमा प्रमुख चुनौतीहरूमा स्रोतमा फोहोर वर्गीकरणको अभाव, सरकारी निकायहरूबीच समन्वयको कमी, र जनचेतनाको न्यूनता पर्दछन्। फोहोरको स्रोतदेखि नै कुहिने र नकुहिने फोहोर छुट्याउने अभ्यास नहुनु व्यवस्थापनलाई कठिन बनाएको छ। साथै, सरकारी निकायहरूबीच स्पष्ट जिम्मेवारी र समन्वयको अभावले समस्या झनै जटिल बनाएको छ।
समस्या समाधानका लागि बहुआयामिक दृष्टिकोण आवश्यक छ। पहिलो, स्रोतमा फोहोर वर्गीकरणलाई प्रोत्साहन गर्नुपर्छ, जसले पुनः प्रयोग र पुनःचक्रणलाई सहज बनाउँछ। दोस्रो, ल्यान्डफिल साइटहरूको समयमै निर्माण र सञ्चालनमा ध्यान दिनुपर्छ, जसले सिसडोल र बञ्चरेडाँडामा भइरहेको प्रदूषण, कम गर्नेछ। तेस्रो, सरकारी निकायहरूबीच समन्वय सुदृढ गर्न आवश्यक छ, जसले साझा योजना र कार्यान्वयनलाई प्रभावकारी बनाउँछ। चौथो, जनचेतना अभिवृद्धिका लागि विद्यालय, समुदाय, र सञ्चार माध्यममार्फत कार्यक्रमहरू सञ्चालन गर्नुपर्छ।
यसरी, काठमाडौँ उपत्यकाको फोहोर व्यवस्थापन समस्या समाधान गर्न स्रोतमा फोहोर वर्गीकरण, ल्यान्डफिल साइटहरूको प्रभावकारी सञ्चालन, सरकारी निकायहरूबीच समन्वय, र जनचेतना अभिवृद्धि जस्ता उपायहरू अपनाउन आवश्यक छ। यसका लागि सरकार, स्थानीय तह, निजी क्षेत्र, र नागरिक समाज सबैको सक्रिय सहभागिता अनिवार्य छ।
प्रतिक्रिया