वनमा आगलागी हुँदा क्षति भएका घटना तपाईं हामीले दिनानूजस्तै सुन्ने गर्छौ । तपाइलाई थाहा छ वनमा किन लाग्छ त आगो? सबैभन्दा खतरा वनमा लाग्ने आगो हो। जङ्गलमा लागेको आगो जङ्गल जत्तिकै पुरानो एजेण्डा हो । आगलागीले वन सम्पदालाई मात्र नभई सम्पूर्ण शासन प्रणालीलाई जीव-विविधता क्षेत्रको पर्यावरण र वातावरणलाई गम्भीर रूपमा खलल पार्ने गर्छ । जीवजन्तु र वनस्पतिका घरलाई खतरामा लैजान्छ। गर्मीमा, जब महिनौंसम्म पानी पर्दैन् । जङ्गलहरू सुक्खा पातहरू र झुम्काहरूले भरिएका हुन्छन् । जुन अलिकति स्पार्कले प्रज्वलित आगोमा फट्न सक्छ। हिमालयका जङ्गलहरू, विशेष गरी गढवाल हिमालयहरूमा विगत केही गर्मीहरूमा नियमित रूपमा जलिरहेको छ । यस क्षेत्रको वनस्पति आवरणमा ठूलो क्षति भएको छ। वन आगोलाई कुनै पनि अनियन्त्रित र गैर-निर्धारित दहन वा वन, घाँसे मैदान, ब्रसल्याण्ड, वा टुन्ड्रा जस्ता प्राकृतिक वातावरणमा बोटबिरुवाहरू जलाउने भनेर परिभाषित गर्न सकिनेछ । वनले प्राकृतिक इन्धन खपत गर्दछ र वातावरणीय अवस्था (जस्तै, हावा, टोपोग्राफी) को आधारमा फैलिन्छ। इन्धन, अक्सिजन र तातो स्रोतहरूले जंगलको आगो फैलाउन मद्दत गर्छन् । इन्धन भनेको रूख, घाँस, ब्रश र घरहरू समेत आगोको वरिपरि कुनै पनि ज्वलनशील पदार्थ हो। वनमा इन्धन भार जति बढी हुन्छ,आगो त्यति नै तीव्र हुन्छ। हावाले आगो बाल्न आवश्यक अक्सिजन आपूर्ति गर्छ। तातो स्रोतहरूले जङ्गलको आगो निभाउन र प्रज्वलन गर्न पर्याप्त तातो तापक्रममा इन्धन ल्याउन मद्दत गर्दछ। प्रकृतिमा, विशेष गरी उच्च अक्षांश वनहरूमा, आगोले माटोमा महत्त्वपूर्ण पोषक तत्वहरू छोडेर बीउ फैलाउन मद्दत गर्दछ र स्वस्थ वन इकोसिस्टम कायम राख्न मद्दत गर्दछ। प्राकृतिक कारणहरू - धेरै वन आगो प्राकृतिक कारणहरूबाट सुरु हुन्छ जस्तै चट्याङ जसले रूखहरूमा आगो लगाउँछ। तर, वर्षाले त्यस्ता आगोलाई खासै क्षति नगरी निभाउँछ। उच्च वायुमण्डलीय तापक्रम र सुख्खापन (कम आर्द्रता) आगो सुरु गर्नको लागि अनुकूल परिस्थिति प्रदान गर्दछ। मानव निर्मित कारणहरू - आगोको स्रोत जस्तै नाङ्गो आगो, चुरोट वा बिडी, बिजुलीको स्पार्क वा प्रज्वलनको कुनै स्रोत ज्वलनशील पदार्थको सम्पर्कमा आउँदा आगो लाग्दछ । वन आगोलाई मोटे तौरमा तीन वर्गमा वर्गीकरण गर्न सकिन्छ; प्राकृतिक वा नियन्त्रित वन आगो। मानिसको लापरवाही (मानवको बेवास्ता) बाट गर्मीमा फोहोर र अन्य बायोममा उत्पन्न हुने गर्मीका कारण वनमा लागेको आगो र स्थानीय बासिन्दाहरूले जानाजानी वनमा आगो लगाएका हुन सक्छ । मानव बस्तीमा जगंली जनावरको डरले जानाजान जगंलमा आगो लगाउने गरेको हून सक्ने अनूमान छ ।
प्रतिक्रिया